Tra Từ Điển Đạo Phật

Khổ (12Duyên) là những nỗi buồn, lo lắng, sợ hãi, thương ghét, giận hờn, nhớ nhung, mong chờ, v.v... Khổ (ĐạoĐức.2)là chân lý thứ nhất của loài người. Trạng thái khổ đau của con người gồm có bốn khổ gốc: sanh, già, bệnh, chết.

Do mọi người đều chấp nhận “khổ” nên nó là sự thật, là chân lý. Đã sinh ra làm người thì không ai thoát ra khỏi bốn sự đau khổ sanh, già, bệnh, chết này, ngoại trừ những bậc tu chứng theo đúng lộ trình Phật giáo “Bát Chánh Đạo”.

Khổ (ĐườngVề.2) có ba cái khổ: Khổ khổ - Hoại khổ - Hành khổ. Ba thứ khổ này (

1- Khổ khổ: Cái khổ chồng chất lên cái khổ.

2- Hoại khổ: có hình tướng đều phải bị hoại diệt vì luật vô thường chi phối từng giây từng phút,

3- Hành khổ: Mọi hành động của chúng ta thương, ghét, giận, hờn, lo lắng, ưa thích, ham muốn, v.

...). Hành khổ chia ra làm tám thứ khổ:

1/ Sanh khổ (có hai nghĩa sự sanh đẻ và đời sống. a) Khổ trong lúc sanh ra, b) Khổ về đời sống có hai phương diện vật chất và tinh thần),

2/ Lão khổ,

3/ Bệnh khổ,

4/ Tử khổ,

5/ Ái biệt ly khổ (chia ra làm hai loại: Sanh ly khổ, Tử biệt khổ),

6/ Cầu bất đắc khổ,

7/ Oán tằng hội khổ,

8/ Ngũ ấm xí thạnh khổ.