Tra Từ Điển Đạo Phật

tức là Định Thư Giãn hay Định Vô Sự, là Định để có thời gian nghỉ ngơi, tức là phương pháp thư giãn, có nghĩa là không còn tu tập pháp nào cả sau thời gian tu tập quá mệt nhọc vì đã ra sức dụng công nên cơ thể và tinh thần đã mỏi mệt.

Điểm quan trọng nhất là pháp xả tâm trong giờ nghỉ. Cách thức thư giãn là nghỉ ngơi, phải để thân và tâm hoàn toàn nghỉ ngơi. Phải tác ý cho nó xả (tức là thư giãn) chứ không thì làm như tập luyện mà không có thời gian nghỉ ngơi, sẽ đi đến chỗ ức chế tâm.

Cách thức thư giãn không phải dễ thực hành đâu, coi chừng bị ức chế mà không hay. Thư giãn cũng là tập luyện, không phải nói thư giãn là thư giãn được liền đâu; phải tập luyện. Cứ tác ý thư giãn theo định Sáng Suốt để không bị kẹt vào các pháp tập luyện khác, làm cho nó lìa ra khỏi các pháp tu tập để nghỉ ngơi.

Định Thư Giãn (hay Định Vô Sự, cũng là Định Sáng Suốt) hơi khó, vì khi yên lặng thì tâm thường gom vào hơi thở khi ngồi, còn nếu đang đi thì nó lại gom vào bước đi. Làm sao để nó không gom về hai cái đó.

Thư Giãn thì phải làm như mình không biết tập luyện là gì hết, phải xả ra. Khi đi thư giãn thì phải nhắc tâm đừng tập trung tâm dưới bước chân, mà nhìn cái này cái kia nếu đi trong thất, còn đi ngoài trời thì nhìn cây cối, trời mây.

Đừng lưu ý bước chân, đừng lưu ý hơi thở, đi như người vô sự. Thư giãn thì trở về trạng thái như khi không tập luyện gì hết. Tác ý để cơ bắp, thần kinh lơi ra, thư giãn ra. Định Sáng Suốt gồm có hai trường hợp tu tập:

1- Bình thường tâm không tán loạn, không thùy miên, không vô ký, không lờ mờ, không nửa tỉnh nửa mê, không bần thần lười biếng, thì dùng pháp hướng trong khi đi kinh hành hoặc ngồi một chỗ, như lý tác ý: “Tâm phải sáng suốt như ban ngày, tâm phải thanh thản, tâm phải vô sự”.

2- Khi tâm bị thùy miên (buồn ngủ), hôn trầm (ngủ gục), vô ký (mất tỉnh giác) hôn tịch (tỉnh tỉnh mê mê) bần thần, lười biếng, không nên ngồi, nên đi kinh hành dùng pháp hướng tâm: “Tâm phải tỉnh thức, sáng suốt đêm như ngày”, “Tâm phải tỉnh táo như ban ngày”, “Tâm phải sáng suốt như ánh mặt trời”.

Cách thức tu tập Định Sáng Suốt có hai giai đoạn: - Giai đoạn một: Ví dụ, lúc 7 giờ sáng bắt đầu tu Định Niệm Hơi Thở đến 7 giờ 30 thì xả ra nghỉ, xả nghỉ tức là thư giãn, thư giãn tức là tu Định Sáng Suốt.

Muốn tu Định Sáng Suốt thì phải ngồi tựa lưng, buông thõng hai tay hai chân, các cơ trong thân cũng phải đều buông thõng xuống hết rồi hướng tâm nhắc: “Các cơ trong thân buông xuống hết, thần kinh trong thân đều thư giãn hết, thân tâm phải thoải mái, nhẹ nhàng, thanh thản, an lạc và vô sự”, khi nhắc như vậy xong thì buông thõng các cơ xuống không được gồng một cơ bắp nào cả và tâm thì không được tập trung vào một đối tượng nào, để tự nhiên cho thân tâm tự do một cách dễ chịu.

br> - Giai đoạn hai: Ví dụ: Khi thân tâm thoải mái dễ chịu thì hướng tâm nhắc: “Thân tâm phải thanh thản, an lạc và vô sự, tâm phải sáng suốt như ban ngày, như ánh sáng mặt trời”. Trong thời gian thư giãn, thỉnh thoảng lại nhắc câu pháp hướng như trên để giúp cho thân tâm nhẹ nhàng thoái mái cho đến hết giờ thư giãn.

Trong lúc tu Định Sáng Suốt thư giãn nếu thân tâm cảm giác tỉnh táo nhẹ nhàng thanh thản an lạc và vô sự thì đó là tu đúng, bằng ngược lại là tu sai. Khi thư giãn xong cơ thể phục hồi lại sức khoẻ, cảm giác tỉnh thức và siêng năng ham tu; còn ngược lại thì tu sai.

Cách thức tu Định Sáng Suốt là dùng pháp Hướng Tâm thư giãn các cơ trong thân cũng như thư giãn thần kinh, khiến cho các cơ và thần kinh buông xuống không còn một chút xíu dụng công và ức chế nào nên thấy cơ thể và tinh thần nhẹ nhàng thoải mái.

Khi thư giãn, chúng ta cảm thấy thân tâm nhẹ nhàng an lạc, nghe rất thoải mái vô cùng. Ở đây, nên dùng câu pháp hướng, ra lệnh cho các cơ và thần kinh thư giãn bằng cách hướng tâm. Khi cảm giác cơ thể mệt nhọc, đầu óc căng thẳng thì nên ngồi nghỉ, hai chân duỗi thẳng dài ra, hai tay buông thỏng, thả nhẹ xuống, các cơ trong thân không được gồng, tinh thần không được suy nghĩ và tập trung nơi nào cả, chỉ để nó tự nhiên theo tự nhiên của nó.

Khi cảm giác thân tâm buông thỏng mới hướng tâm: “Toàn thân an tịnh, tôi biết tôi đang thư giãn” hoặc “Toàn tâm an tịnh, tôi biết tôi đang thư giãn”. Xong, để thân tâm tự nhiên thư giãn và an tịnh. Kế tiếp, lại hướng tâm nữa: “Các cơ trong thân thư giãn, buông xuống không được gồng phải nhẹ nhàng thanh thản, an lạc và vô sự”.

“Đầu óc phải thư giãn, không được tập trung chỗ nào hết, phải tự nhiên, hồn nhiên với vạn pháp”. Định Sáng Suốt tuy trong kinh Nikaya đức Phật dạy phải dùng tưởng tâm sáng suốt như ban ngày, sáng suốt như mặt trời, v.

… nhưng theo kinh nghiệm của Thầy hiểu định này là một loại Thiền định thư giãn các cơ và thần kinh trong thân. Khi dụng công tu tập nhiều thì thân tâm mỏi mệt, sanh ra lười biếng, trí óc u tối không còn sáng suốt, mỏi mệt.

Gặp trường hợp này, phải tu Định Sáng Suốt. Định Sáng Suốt tức là phương pháp thư giãn của đạo Phật, giúp thư giãn thân tâm, khiến cho các cơ và tinh thần không còn căng thẳng, mỏi mệt nữa. Do đó khi mỗi thời gian tu tập một loại định nào xong, đều dùng định này để thư giãn, nhờ đó liên tục tu tập mà thân tâm không thấy mỏi mệt, hôn trầm, thùy miên; càng tu càng tỉnh thức và càng sáng suốt; càng tu càng thích thú và ưa thích ham tu hơn; càng tu càng thấy tâm hồn thanh thản, an lạc và giải thoát rõ ràng.

Nếu người tu hành theo đạo Phật không biết loại Định Sáng Suốt này thì dễ bị ức chế thân tâm và nếu ức chế thân tâm quá căng thì dễ sanh ra bệnh tật, hoặc bị căng mặt, căng đầu có khi rối loạn thần kinh, sanh ra điên khùng mất trí.

Đó là, những cách hướng tâm để thư giãn, các con nên nhớ mà tu tập đừng nên biếng trễ. Định Sáng Suốt sẽ giúp cho mau chóng tỉnh giác, để luôn luôn ở trong chánh niệm, nhờ đó, mới ly tham đoạn ác pháp.

Có ly tham đoạn ác pháp thì mới nhập được Thiền định và Tam Minh.