Tra Từ Điển Đạo Phật

là ý niệm. Niệm có hai loại rõ ràng:

1- Niệm khởi chạy theo tâm dục.

2- Niệm khởi làm chủ tâm dục. Ví dụ: Có một niệm khởi lên bảo rằng: Ta muốn ăn một cái bánh phi thời thì đồng thời lúc đó cũng có một niệm khác cũng khởi lên ngăn lại và bảo rằng: giờ này không được ăn phi thời, ăn như vậy là phạm giới về ăn uống; ăn như vậy không xứng đáng là người tu sĩ Phật giáo.

Cho một ví dụ khác nữa: Có một người nằm trên giường bệnh tâm khởi niệm lo lắng: Theo như lời bác sĩ nói căn bệnh ung thư của ta sẽ sống không còn bao lâu nữa, vậy ta hãy mua thịt cá ăn cho “đã” để có chết cũng không còn thèm nữa.

Trong khi đó lại có một niệm khác khởi lên bảo rằng: Sắp chết rồi ta phải ăn chay làm thiện để kiếp sau có sinh lên làm người cũng được mạnh khỏe, vì ăn thịt cá là huân thêm tội ác, do sát hại chúng sinh nên khó mà sinh làm người.

Bởi vì luật nhân quả ai gieo nhân nào thì phải gặt quả nấy. Trên thân gồm có hai niệm:

1. Thân hành niệm nội.

2. Thân hành niệm ngoại. Trên thọ gồm có ba niệm:

1- Niệm thọ lạc.

2- Niệm thọ khổ.

3- Niệm thọ bất lạc bất khổ. Trên tâm gồm có hai niệm:

1- Niệm tịnh.

2- Niệm động. Trên pháp gồm có hai niệm:

1- Niệm thiện.

2- Niệm ác.